Barwałd Dolny
49°51′45″N 19°34′26″E/49,862500 19,573889| wieś | |
 Kościół pw. św. Erazma | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
280–340 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
703[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-124[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KWA |
| SIMC |
0073861 |
Położenie na mapie gminy Wadowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wadowickiego  | |
| 49°51′45″N 19°34′26″E/49,862500 19,573889[1]
| |
Barwałd Dolny – wieś w Polsce, położona na pograniczu Pogórza Wielickiego i Beskidu Makowskiego, położona na wysokości 280–340 m n.p.m. przy drodze krajowej Kraków – Cieszyn na zachód od Kalwarii Zebrzydowskiej. W 2008 roku wieś liczyła 732 mieszkańców. W jej okolicach znajduje się wieś Barwałd Górny oraz Średni.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Berwald wymienia w latach 1470–1480 Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[4].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0073878 | Górka | część wsi |
| 0073884 | Pieckowo | część wsi |
| 0073890 | Pod Lasem | część wsi |
| 0073909 | Przymiarki | część wsi |
| 0073915 | Zagroda | część wsi |
| 0073921 | Zakościele | część wsi |
| 0073938 | Zarębki | część wsi |
-
Barwałd na mapie z 1603 roku -
Szkoła katolicka -
Zabytkowy kościół
Historia
[edytuj | edytuj kod]Barwałd Dolny, zaliczany dawniej do Niżnego, od początku istnienia był wsią książęcą i należał do zamku barwałdzkiego, a później wchodził w skład starostwa barwałdzkiego. Historycznie miejscowość jest częścią Księstwa oświęcimskiego[7]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżał w granicach Korony Królestwa Polskiego, w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 r. księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w granicach której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[7]. Po I rozbiorze zakupiony został wraz ze starostwem przez Ksawerego Branickiego, odkupiony od niego przez Jana Starowieyskiego herbu Biberstein, następnie należał do Moszczyńskich. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
- Kościół pw. św. Erazma z ogrodzeniem i drzewostanem.
Kościół w Barwałdzie Dolnym wzmiankowany został w 1326 roku, parafię erygowano w roku 1515. Obecny kościół drewniany wzniesiony został w XVIII wieku, jednak jego wieża pochodzi z kościoła z XVI w. We wnętrzu podziwiać można wyposażenie barokowe, gotycki krucyfiks, obraz Matki Bożej z XVI wieku, barokową chrzcielnicę, rokokowe organy z 1770 oraz kropielnicę z 1842 roku[9].
Inne
- Przez miejscowość przechodzi niemiecka linia fortyfikacji z 1944 roku.
Oświata
[edytuj | edytuj kod]Cele edukacyjne realizuje, działająca od 1 września 2004 r. pod egidą Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Częstochowie, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jerzego Kukuczki w Barwałdzie Dolnym, uzupełniona od 1 września 2005 przez Publiczne Gimnazjum. W roku szkolnym 2007/08 wyniki egzaminu sprawdzającego uczniów uplasowały ją na II miejscu w powiecie wadowickim[potrzebny przypis]. Od 23 czerwca 2012 roku szkoła nosi imię Świętej Królowej Jadwigi.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Barwałd Górny
- Barwałd Średni
- Monografia Barwałdu – Gustaw Studnicki „Barwałd zarys dziejów” w Małopolskiej Bibliotece Cyfrowej
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 3097
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 15 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 292.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Paweł Kutaś: Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. Zakrzów: PROMO, 2013, s. 18. ISBN 978-83-60941-50-8.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Integralne części wsi |
|
